T.AT: Biyografi: Fyodor Mihayloviç Dostoyevski

Fyodor Mihayloviç Dostoyevski, 11 Kasım 1821 yılında Moskova/Rusya’da doğdu. Dostoyevski, 6 çocuklu ailenin 2.çocuğuydu. Babası Mihail, cerrahlıktan emekli olduktan sonra, yoksullara yardım etmek için Mariinskiy Hastanesi'nde çalışmaya başladı. Dostoyevski’de bu hastanede doğdu. Dostoyevski’nin annesi Mariya, bir tüccarın kızıydı.

Dostoyevski, çocukluğunun büyük bir bölümünü alkolik bir baba ve hasta bir anne ile geçirdi. İlköğretimi Moskova’da tamamladı. 1837 yılında annesi, tüberküloz hastalığından öldükten sonra Petersburg Askeri Mühendislik Okuluna gönderildi.

Dostoyevski, Petersburg’da zamanının çoğunu kitap okuyarak, düşünerek ve kardeşi Mihail ile söyleşerek geçirdi. Babasının 1839 yılındaki ölümünü, Petersburg’da öğrendi. Babasının ölümünden sonra depresyona girmiş ve ilk epilepsi nöbetini bu dönemde geçirmiştir.

Askeri Mühendis Okulundan mezun olduktan sonra asteğmen rütbesiyle göreve başlamış, aynı zamanda kitap çevirileri yapmıştır. Kumara başlaması da bu sıralarda gerçekleşmştir. 1845 yılında ilk kitabı “İnsancıklar”ı tamamladı. Roman, 1846 yılında yayımlandı ve büyük başarı elde etti. Bunun üzerine; askerlik görevini 1 yıl sürdüren Dostoyevski, bu yılın sonunda istifa etmiş ve yazarlığa yönelmiştir. İkinci romanı “Öteki”, İnsancıklar kadar beğenilmedi. Bu durumdan kötü etkilenen ve sağlığı kötüye giden Dostoyevski, 1846-1848 yılları arasında kısa öyküler yazdı ancak bunlar da başarısız oldu.

Yazarlıkta umudu kırılan Dostoyevski, politikayla ilgilenmeye başladı ve genç liberallerin, Tetrashevski grubuna girdi. 1849 tarihinde devlet aleyhindeki bir komploya karıştığı iddiasıyla sekiz arkadaşı ve ağabeyi ile birlikte tutuklandı. Ölüm cezasına çarptırılan Dostoyevski, sekiz ay hapishanede yattıktan sonra diğer dokuz komplocu ile idam edilecekleri yere götürüldü. Tam kurşuna dizilmek üzerelerken af kararı çıktı. İdam cezası, dört yıl kürek ve altı yıl adî hapis cezasına dönüştürüldü. Sibirya'daki Omsk Kalesi'ne sürüldü.

1854 yılında cezaevinden çıkarıldı fakat ordu’da çalışmaya zorlandı. 1857 yılında Mariya Dmitriyevna ile evlendi.

1859 yılında sağlık sorunları nedeniyle ordudan terhis edildi. Özgürlüğüne kavuştuktan sonra Petersburg'a döndü. Kardeşi Mihail ve arkadaşı Strahov ile birlikte Vremya (Zaman) ve sonra da Epoha (Dönem) adlı dergileri hazırladı. Ezilenler ve Ölüler Evinden Anılar ile kendinden söz ettirdi.

Dostoyevski, Yeraltından Notlar adlı yapıtı 1864 yılında yayımlandı. Suç ve Ceza ve Kumarbaz adlı yapıtları 1866 yılında yayımlandı. Dostoyevski, Suç ve Ceza'yı 1858 yılında Semipalatinsk'te bulunduğu zaman Roussky Slovo dergisi için uzun bir hikâye olarak tasarlamıştı. Bunun nedeni, Sibirya'dan ayrılana dek roman yazmama kararı almasıydı. Dostoyevski, kardeşi Mihail'e gönderdiği bir mektupta kitap hakkında şunları söyledi;

Konusu gerçekten çok güzel. Kahramana gelince, bugüne kadar hiç denenmemiş bir kişi. Ama bugünün Rusyasına bakacak olursak, böyle bir kişi karşımıza sık sık çıkmaktadır. Bu sonuca halkın kafasını yeni fikirleri anlayarak vardım. Öyle hissediyorum ki, yeni fikirler ve görüşlerle döndüğüm zaman, romanımı genişletmekte başarılı olacağım. Kişi aceleye gelmemelidir dostum. Ve insan iyi olanın dışında hiçbir şey yapmamalıdır.

Dostoyevski'nin yazdığı Budala eseri 1866, Ebedi Koca 1870, Ecinniler 1872 yılında yayımlandı. Bütün bu başyapıtlar birbirinin izledi. Karısı öldükten sonra sekreteri Anna Grigoriyevna Snitkina ile evlendi.Yeniden borçlanan ve kumaranelerde dolaşmaya başlayan Dostoyevski, bir kız çocuk sahibi oldu. Ancak kızı fazla yaşayamadı ve doğduktan kısa süre sonra öldü. Dostoyevski de bu yüzden büyük bir sarsıntı geçirdi.1875'te Delikanlı, 1876'da Bir Yazarın Günlüğü ve 1879'da Karamazov Kardeşler adlı romanları yayımlandı.

Dostoyevski, 1881 yılının Ocak ayında, kendi evinde akciğer kanaması sebebiyle hayatını kaybetti.

Eserleri

İnsancıklar (1846)

Netoçka Nezvanova (1849)

Ezilmiş ve Aşağılanmışlar (1861)

Ölüler Evinden Anılar (1862)

Yeraltından Notlar (1864)

Suç ve Ceza (1866)

Kumarbaz (1867)

Budala (1869)

Ecinniler (1872)

Delikanlı (1875)